چگونگی تعیین سرنوشت انسان در شب قدر

بر حسب آنچه که ما از عقل و نقل استفاده می کنیم عالم امکان یک قلب و جانی دارد قلب عالم حقیقت امام زمان (عج ) است . ایشان هم قطب عالم امکان است و هم قلب عالم اسکان . تپش و ضربان این قلب ، شب قدر است . بنابراین شب قدر در طول سال یک شب مرکزی است ، نقطه مرکزی سال ماست . ذخیره سال از شب قدر به سراسر عالم پخش می شود. مناسبت هایی برای برخی ایام داریم که قرآن کریم آنها را با عنوان ایام الله بیان کرده استانسان در طول سال اگر صداقت در بندگی داشت ، اهل مراقبه بود و از خط خارج نشد، در پایان این خط یک برنامه به دست او می دهند که ممهور به امضای امام زمان (عج ) است و آن وقت به آرامش می رسد. اینکه می گویند «شب قدر را درک کنید» ما این جمله را هم هنوز نتوانسته ایم درک کنیم . اعمال عبادی بزرگان در این شب ها مخصوص خود آنها است و ما اعمال آنها را هم نمی توانیم درک کنیم . برنامه مرحوم علامه طباطبایی (ره ) در ماه رمضان کسب معرفت باطنی بود؛ چون بردش بیشتر است . ایشان تمام ماه مبارک رمضان را از دوران طلبگی احیا داشته است . علامه در این شب ها به نماز و سجده و... نمی پرداخت ، بلکه در سکوت و تفکر بود و این سیر باطنی و معرفتی است . یکی از اعتقادات خاص شیعه عقیده به «بدأ» است ، بدأ عبارت است از اینکه مقدمات کاری به گونه ای فراهم شده که باید نتیجه خاصی را بدهد و خداوند متعال بر اساس آن مقدمات به ملائک دستور می دهد این نتیجه را برایش مهیا کنید... گروه فرهنگی مشرق- حجت الاسلام والمسلمین کاظم صدیقی ، این چهره آشنای محافل مذهبی را همگان می شناسند و نیازی به معرفی ندارد. مطالب شیوا، دلنشین و پرسوز وی علاقه مندان زیادی را به خود جلب کرده است .وی بیش از 30 سال است که به تبلیغ و ترویج معارف الهی می پردازد و در سطوح مختلف نزد بزرگانی همچون علامه طباطبایی (ره ) آیت الله بهأالدینی (ره )، آیت الله قدوسی (ره )، آیت الله بهجت ، آیت وحید خراسانی ، آیت الله شبیری زنجانی ، آیت الله مشکینی و... تلمذ نموده است . به مناسبت فرارسیدن «لیالی قدر»پای صحبتش نشستیم تا بیشتر و بهتر از فیوضات این شب ها بهره ببریم . متن این گفتگو پیش روی شماست . ¤ شب قدر در مناسبت های طراز اول اسلام چه جایگاهی دارد؟بر حسب آنچه که ما از عقل و نقل استفاده می کنیم عالم امکان یک قلب و جانی دارد قلب عالم حقیقت امام زمان (عج ) است .ایشان هم قطب عالم امکان است و هم قلب عالم اسکان . تپش و ضربان این قلب ، شب قدر است .بنابراین شب قدر در طول سال یک شب مرکزی است ، نقطه مرکزی سال ماست . ذخیره سال از شب قدر به سراسر عالم پخش می شود. مناسبت هایی برای برخی ایام داریم که قرآن کریم آنها را با عنوان ایام الله بیان کرده است .خیلی شب های مبارکی داریم . شب جمعه جزءلیالی متبرکه است درهای رحمت خدا در آن شب باز است . شب هایی مثل شب نیمه شعبان ، شب 72 رجب و لیله الرغائب که اولین شب جمعه ماه رجب است از شب های نورانی هستند.دریچه های رحمت خدا و ابواب فیض در شب قدر باز می باشد. آنهایی که استعداد دارند هر چه بناست به آنها داده شود در شب قدر داده می شود.آن شبی که در آن آب حیات می دهند شب قدر است . ¤ در شب قدر وضعیت چه بخشی از کائنات مشخص می شود؟عالم یک واحد نظام مند و بهم پیوسته است . مجموعه عالم مثل مجموعه ارگان های بدن است . بنابراین انسان در عالم اثر می گذارد و از عالم اثر می گیرد و برای همین امر است که در قرآن استغفار موجب نزول باران معرفی شده است . «و قلت استغفروا ربکم انه کان غفاراً یرسل السماء علیکم مدراراً و یمددکم باموال و بنین و یجعل لکم جنات و یجعل لکم انهارا» خداوند تبارک و تعالی استغفار را هم موجب آمرزش گناه هم موجب نزول باران رحمت به معنای واقعی ، هم موجب افزایش مال و فرزند و هم موجب رونق نباتات و صحراها معرفی می کند. در شب قدر سرنوشت انسان تغییر می کند و تغییر سرنوشت انسان تغییر سرنوشت عالم است . آدم در عالم نقش دارد، اگر پیچ و مهره بد بسته شود به واسطه آن تمام ماشین مختل می شود و اگر خوب بسته شود ماشین منظم کار می کند.کم آبی ها، بی رونقی ها، توفان ها و بلاهای دیگر گرچه طبیعی است ، اما این طبیعت عللی دارد. یکی از علل آفت های طبیعی ، گناهان است و از جمله علل افزایش نعمت ها تقوای ماست ، اینکه قرآن کریم می فرماید و «من یتق الله یجعل له مخرجا»، یعنی تقوا بن بست ها را برطرف می کند.اراده انسان در همه اینها در وضعیت عالم نقش دارد و اثر گذار است . از این جهت شب قدر، شب سرنوشت همه عالم و آدم است ، مجموعه گناه و تقوای انسان و ارتباط او با قلب عالم ـ امام زمان (عج ) ـ و نزدیکی انسان ها از مرکزیت در مجموعه کائنات و نحوه خدمت آنها به ما اثر می گذارد. ¤ با توجه به قادر بودن خداوند چه لزومی دارد که برنامه و سرنوشت افراد به شکل سالانه مشخص شود؟این کلاس آدم سازی است که خدای متعال فراهم کرده است ، مدرسه هایی که برای رشد دانش آموزان ، برنامه های دقیق ترسیم می کنند، هم در کلاس دانش آموزان را امتحان می کنند، هم امتحانات هفتگی و ماهانه و هم در سال یک امتحان نهایی دارند، گفتن اینکه شما در امتحان هستید و امتحان نهایی نقش اساسی دارد، خود این افراد را وادار می کند که خود را آماده کنند تا از امتحان سربلند بیرون بیایند، خدای متعال ، این عالم را برای بشر به عنوان مدرسه و کلاس قرار داده است .«خلق الموت و الحیاه لیبلوکم ایکم احسن عملاً» و این مقصد در امتحانات سالانه بیشتر عملی است ، یک امتحان نهایی است که سرنوشت یک سال بعد با این جلسه رقم می خورد. ¤ آیا در این شب کلیات مربوط به افراد مشخص می شود یا تمام جزئیات ؟انسان با همه شئون زندگی اش در این شب برنامه اش منظور می شود، بنابراین هم کلیات و هم جزئیات همه مورد تدبیر خاص حضرت حق است ، قضای الهی در شب قدر معین و به وسیله امام زمان (عج ) امضا می شود. ¤ ارتباط این مقدرات با اراده و تلاش انسان چگونه است ؟یکی از برکات این است که در انسان های نور گرفته از این شب ، ایجاد تلاش می کند، کسانی که شب قدر ندارند بیشتر نگران هستند. آنها از اینکه از فیوضات و انرژی لازم که باید در این شب ها دریافت کنند تا در میدان تلاش به کار بگیرند، محروم هستند، نگران هستند.کسی که شب قدر را درک کرده به موفقیت و پیروزی بزرگی نائل آمده است که پیروزی های بعدی را رقم می زند. انسان آگاه و با معرفت از آن جهت که به خدای خود امید داشته و شب قدر با امید در زده به این امید خوشبین است که خدا او را مدد کرده و با مدد الهی کارهایش رو به راه است . لذا در نهایت عظمت با تصمیم قاطع وارد میدان زندگی می شود، پشتوانه اش هم دعای شب قدر است . انسان های متدین به هر بهانه ای به امید خود اضافه می کنند؛ زیرا امید، زیربنای هر پیشرفت و جهش است . کسانی که شب قدر را یافته اند، امید بیشتری دارند، بنابراین موفقیت بیشتری را پیش پای خودشان می بینند. لذا با عشق حرکت می کنند، هیچ مانعی را نمی شناسند؛ چون شب قدر را احیا کرده و توفیق دعا کردن داشته است . ¤ آیا این مقدرات تغییرناپذیر هستند یا در شرایط ویژه منعطف پذیر خواهند بود؟یکی از اعتقادات خاص شیعه عقیده به «بدأ» است ، بدأ عبارت است از اینکه مقدمات کاری به گونه ای فراهم شده که باید نتیجه خاصی را بدهد و خداوند متعال بر اساس آن مقدمات به ملائک دستور می دهد این نتیجه را برایش مهیا کنید، مثلاً کسی استغفار و دعایی کرده و چیزی را از خدا درخواست کرده خدا به مأمورین اجرایی ـ ملائکه ـ فرمان صادر کرده است که این خواسته را عملی کنید، این خواسته در مجرای تحقق بود که بنده گناه می کند، یک کاری می کند که دعای قبلی خود را هبط می کند.برحسب آن برنامه ریزی نتیجه ای مثبت ، مقدر بود. حال که او عوض کرد: «ان الله لایغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم » اینجا در برنامه ریزی خدا «بدأ» حاصل می شود. خداوند به فرشتگان می فرماید: این خودش ، خودش را محروم کرد. بنا بود به نتیجه برسد، ولی با این آتشی که روشن کرد آنچه حاصل کرده بود همه را آتش زد. خدا این بداء را برای این قرار داده که انسان همیشه مواظبت و مراقبت کند، چیزی در عالم بر او حاکم نباشد، خودش را همیشه در کار خودش مؤثر به اذن الله بداند. ¤ برخی از بزرگان در توضیح لیله القدر به روایتی استناد می کنند که منظور از آن حضرت زهرا(س ) است . چه ارتباطی بین شب قدر و حضرت زهرا(س ) وجود دارد؟تناسب شب قدر با حضرت زهرا(س ) از چند جهت است .وجود نازنین حضرت صدیقه طاهره وحدتی با حقیقت قرآن دارد، که شب قدر شب تجلی حقیقت فاطمه (س ) است . از آن جهت که مادر است و فرزندان آثار مادر هستند، امامان ما که ولایت مطلقه در عالم دارند و صاحب امر هستند، هر چه دارند از مادر دارند، بنابراین حقیقت شب ، حقیقت وساطت در فیض مطلق است . حضرت زهرا(س ) مقام مادری اش اقتضا می کند که امام زمان (عج ) هر چه مصرف می کند از صندوق مادرش مصرف بکند، هر کس سرنوشت خوب می خواهد که با قلم امام زمان (ع ) بخورد آن شب باید از حضرت زهرا(س ) حواله بگیرد و هر حواله ای را که حضرت زهرا(س ) بدهند، امام زمان (عج ) امضا می کنند. ¤ نقش امام زمان (عج ) در تعیین مقدرات چقدر است ؟ آیا ایشان فقط از مقدرات خلائق مطلع می شوند یا در روند اجرای آنها مسئولیت به عهده می گیرند؟وجود مبارک امام صادق (ع ) فرمودند: که با مخالفان ما یعنی کسانی که امامت را قبول ندارند، با آنها به سوره قدر احتجاج کنید، از آنها بپرسید: که شما قرآن را قبول دارید و قرآن تصریح دارد که «تنزل الملائکه و الروح فیها» در شب قدر به طور مستمر همه ملائکه در یک فرودگاهی نازل می شوند، بگویید که این فرودگاه ملائکه کجاست ؟ آنها پاسخی ندارند.ولی ما مرکزیت عالم ، مرکز فرمان عالم را که ملائکه از آنجا فرمان می گیرند، وجود نازنین امام زمان (عج ) می دانیم و شب قدر، زمان نزول آنهاست و حضرت برنامه یکساله را امضا می کنند و برای اجرا به ملائکه ابلاغ می کنند.امام زمان (عج ) روح و قلب عالم است . هیچ برگی بدون نظر امام زمان (عج ) نمی ریزد، هیچ بذری بدون اذن امام زمان (عج ) نمی روید، هیچ الهامی برای عمل خیری به دل هیچ کس بدون اذن امام زمان (عج ) وارد نمی شود.به اذن خدا امام زمان (عج ) همه کاره است . خدا هر کاری را در طول سال انجام بدهد، از مجرای اراده امام زمان (عج ) صورت می گیرد. قلب مبارک حضرت حجت (عج ) که خودش قلب عالم است ، ظرف مشیت خداست و مشیت خدا در آن شب تجلی برای کل عالم دارد. ¤ چگونه می شود شب قدر را درک کرد؟شب قدر در واقع یک نمودی از واقعیت های قبلی انسان است ، مرحوم سیدبن طاووس (ره ) می فرماید: کسی که طالب درک شب قدر باشد باید از شب قدر امسال برنامه را شروع کند، راه را برود تا برسد، نمی شود راه نرفته یک مرتبه شب قدر بیدار باشد و انتظار داشته باشد شب قدر را درک کند.مرحوم سیدبن طاووس که محرم امام زمان (عج ) بوده در کتاب اقبال می گوید: من شب قدر را درک کردم و نزول ملائکه را دیدم . معلوم می شود که در پیش امام زمان (عج ) بوده و ملائکه که خدمت امام زمان (عج ) شرفیاب می شدند. ایشان هم که در مقام شهود بوده با عنایت حضرت ایشان هم می دیده است . شب قدر در واقع شب وصل با امام زمان (عج ) است .ممکن است کسی در آن شب جهش داشته باشد، همان شب یک توبه واقعی نصیبش بشود، از خدا دور نیست . «به چیزی که امید نداری بیشتر امید داشته باش تا چیزی که پیش بینی کردی و امیدوار به آن هستی » شاید خدا در شب قدر به کسی نگاه کرد، لکن به طور طبیعی مقدمات می خواهد، باید کسی راه را رفته باشد تا شب قدر را درک کند، کسی که کاری نکرده و راهی نرفته در شب قدر بنا نیست چیز بیشتری به او داده شود.شب قدر شب چیدن میوه های باغی است که خودمان به عمل آوردیم ، با سرمایه ای که ارایه می کنیم برنامه سال بعد را به ما می دهند. حقیقت شب قدر رسیدن به انسان کامل است که رأس آن حضرت زهرا(س ) به عنوان مادر و فرزندانش حضرت حجت (عج ) است و رسیدن به اینها مستلزم کم کردن فاصله با آنهاست .انسان در طول سال اگر صداقت در بندگی داشت ، اهل مراقبه بود و از خط خارج نشد، در پایان این خط یک برنامه به دست او می دهند که ممهور به امضای امام زمان (عج ) است و آن وقت به آرامش می رسد. اینکه می گویند «شب قدر را درک کنید» ما این جمله را هم هنوز نتوانسته ایم درک کنیم . اعمال عبادی بزرگان در این شب ها مخصوص خود آنها است و ما اعمال آنها را هم نمی توانیم درک کنیم . برنامه مرحوم علامه طباطبایی (ره ) در ماه رمضان کسب معرفت باطنی بود؛ چون بردش بیشتر است . ایشان تمام ماه مبارک رمضان را از دوران طلبگی احیا داشته است . علامه در این شب ها به نماز و سجده و... نمی پرداخت ، بلکه در سکوت و تفکر بود و این سیر باطنی و معرفتی است . ¤ چرا مشخص نیست ، «شب قدر» کدام شب است ؟شب قدر پیش اهلش مشخص است . بزرگان می گویند: شب نوزدهم «شب برنامه ریزی » شب بیست و یکم «شب تنجز برنامه ها» و شب بیست و سوم «شب ابلاغ برنامه های مصوب برای اجرا» می باشد، که نهایت و اوج شب قدر است . انسان باید در آن دو شب کار لازم را بکند تا در شب بیست و سوم ان شالله استعداد پیدا کند تا اشراقات الهی را دریافت کند.